Zó blijf je financieel stabiel in een onstabiele wereld

In dit artikel:

We leven in een onzekere tijd: geopolitieke spanningen, oorlogen, klimaatcrisissen, een krappe huizenmarkt en stijgende prijzen. Experts waarschuwen dat veel mensen financieel niet goed zijn voorbereid omdat ze het risico laag inschatten: “dat overkomt mij niet”. Dat optimismebias zorgt ervoor dat we sparen en langetermijnplanning voor ons uit schuiven, totdat een inkomensverlies of oplopende rekeningen ons dwingt tot handelen — en dan vaak in paniek.

Psycholoog Anne Abbenes legt uit dat dit gedrag voortkomt uit ons oerbrein: het reageert op acute stress met vechten, vluchten of verstijven en is slecht in toekomstgerichte planning. Zodra financiële stress toeslaat, klapt het vermogen tot rationeel denken dicht en ontstaan impulsieve beslissingen — zoals troostshoppen — die de situatie alleen maar verergeren. Abbenes raadt aan eerst te kalmeren: “je kunt wel gaan dweilen, maar draai om te beginnen de kraan dicht.” Pas wanneer het hoofd weer helder is, kun je overzicht en plannen maken.

Praktische stappen die geldcoaches en financieel psychologen adviseren:
- Krijg overzicht: kijk drie maanden terug in je bankapp, noteer inkomsten en uitgaven, splitst vaste lasten van variabele kosten. Dat geeft rust en laat zien waar te besparen.
- Simuleer het ergste: stel je voor dat je morgen zonder inkomen zit. Wat heb je dan per dag, week of maand nodig? Schrijf dat op; concreet maken helpt beslissingen nemen.
- Bouw een buffer, hoe klein ook: zelfs 25 euro per maand helpt. Een praktische vuistregel voor loondienstigen is alvast rondkomen van circa 70% van het huidige salaris (ongeveer wat WW uitkeert) en de resterende 30% sparen.
- Maak direct actiepunten: zet bespaarde bedragen op een aparte spaarrekening, verkoop spullen die je niet gebruikt, vervang dure uitjes door goedkopere alternatieven, en stop overbodige abonnementen.
- Bescherm wat telt: schrap niet op noodzakelijke verzekeringen of auto-onderhoud; juist dat kan later tot extra kosten leiden. Los daarnaast openstaande schulden zoveel mogelijk af.

Verder advies is om je financiële plaatje compleet in kaart te brengen: al je rekeningen, spaargeld, beleggingen, schulden en voor huiseigenaren ook woningwaarde versus hypotheek. Voor zzp’ers geldt hetzelfde principe: doe alsof een opdrachtgever wegvalt en zet dat inkomen alvast weg. Praktische zelfredzaamheid (repareren, klussen) verlaagt ook de kwetsbaarheid.

Tot slot benadrukt geldcoach Melina van der Veen-Melikidis dat sociale verbanden in crises vaak sterker worden: buren en netwerken bieden elkaar steun. Voor wie hulp wil bij concrete stappen bestaan er budgetplannen van experts (zoals Vincent Kouters) met praktische vierstappenmethodes om spaardoelen te halen. Met inzicht, kleine maatregelen en een buffer maak je je financiële situatie veel weerbaarder tegen onzekerheid.