Zakeya zat in een gedwongen huwelijk: 'Na mijn scheiding ben ik pas echt gaan leven'
In dit artikel:
Zakeya groeide op in Kabul in een liefdevol gezin, maar haar leven veranderde toen de Taliban steeds meer vrijheden van vrouwen wegnamen. Om haar familie te beschermen nam haar moeder de moeilijke beslissing één van de dochters te laten uithuwelijken; Zakeya, 16, nam de plaats in van haar jongste zus van veertien. Ze trouwde met een man van 39 — 23 jaar ouder — en belandde al snel in een ondergeschikte rol binnen een traditionele, niet-liefdevolle familie. Toen haar man haar na een jaar meenam naar het huis van zijn ouders, raakte ze geïsoleerd van haar eigen familie. Binnen korte tijd kreeg ze een dochter en later een zoon.
Toen haar moeder met andere gezinsleden besloot te vluchten, bleef Zakeya achter omdat haar man niet wilde vertrekken. Uiteindelijk werd ook zij gedwongen te vluchten; de tocht naar Europa duurde zes maanden en was gevaarlijk en uitputtend. Ze reisden in groepjes, sliepen in schuren, reden in vrachtwagens en staken de zee over in een wiebelig bootje. Tijdens die overtocht viel haar baby uit haar armen, maar een man naast haar dook in het water en redde het kind — een gebeurtenis die haar nog vaak achtervolgt.
Bij aankomst in Nederland kwam ze in een asielzoekerscentrum in Dokkum terecht, waar ze tot haar grote vreugde onverwacht haar moeder, zussen en broertje terugzag. Die hereniging was een keerpunt; ze voelde zich veilig en hoopvol. Tegelijk sloot het leven in het azc zich lastig aan: weinig privacy, beperkte bewegingsvrijheid en het verbod om te werken of de taal te leren zolang de verblijfsvergunning ontbrak. In totaal verbleef haar gezin acht jaar in verschillende centra en verhuisde elf keer, wat extra stress gaf, vooral voor de kinderen.
In Nederland leerde Zakeya dat vrouwen gelijke rechten hebben en begon ze stapje voor stapje haar grenzen op te rekken: ze leerde de taal, deed vrijwilligerswerk en legde sociale contacten, ondanks de tegenzin van haar man. De spanningen liepen op en na jaren van ruzies en escalaties scheidde ze uiteindelijk — deels op aandringen van de kinderen. Die beslissing was cultureel beladen maar bracht haar vrijheid: “Nu voel ik me eindelijk vrij,” zegt ze over haar nieuwe leven.
Haar kinderen zijn opgegroeid, hebben gestudeerd en staan op eigen benen. Zelf volgde Zakeya een opleiding tot schoonheidsspecialiste en zet ze zich als vrijwilliger bij VluchtelingenWerk in voor nieuwkomers, vooral Afghanen. Ze helpt hen bij integratie, vertelt hen wat hun rechten en mogelijkheden zijn en praat ook met mannen over gelijkwaardigheid in relaties. Door haar eigen ervaringen voelt ze zich sterk aangetrokken om andere vrouwen te steunen en hoop te bieden — vaak in kleine gebaren, zoals een glimlach in het azc, die haar destijds ook moed gaven.
Zakeya draagt geen wrok richting haar moeder, die volgens haar destijds geen andere keuze leek te hebben. Ze reflecteert op wat anders had kunnen zijn als er geen geweld en geen vroegtijdig overlijden van haar vader was geweest. Haar verhaal is een mix van verlies, overleven en uiteindelijk persoonlijke bevrijding en betrokkenheid: ze transformeerde van een gedwongen bruid naar een vrouw die zichzelf hervond en andere vluchtelingen helpt hun leven opnieuw op te bouwen.