Veroni (50): "Mensen denken dat je met een handicap geen seks meer hebt"

In dit artikel:

Veroni Steentjes (50) werd op haar twaalfde getroffen door chronische pijn na een val; een operatie op haar achttiende maakte haar situatie erger en sinds 1994 is ze grotendeels bedlegerig. Ze kan niet lopen of zitten, gebruikt haar handen nauwelijks en bestuurt haar rolstoel met haar kin. Ondanks die fysieke beperkingen onderhoudt ze een relatie met Emile, met wie ze al 26 jaar is, en heeft ze — tegen veel vooroordelen in — een seksleven. Zoals ze zelf scherp formuleert: "Ik besta. En ik heb seks."

Veroni vertelt dat seksualiteit bij mensen met een beperking in de medische wereld en de samenleving vaak een blinde vlek is: artsen en revalidatieprofessionals vroegen er nooit naar, en vrouwelijke seksualiteit werd vrijwel niet aan bod gebracht. Dat gebrek aan gesprek leidt tot onwetendheid en ongemak bij hulpverleners en naasten. Ook praktische barrières spelen een rol: haar lichaam is vergroeid, aanraking kan pijn doen en vervoer naar het ziekenhuis is een onderneming. Toch zoekt zij met haar partner steeds weer naar oplossingen om intimiteit mogelijk te maken.

Hun aanpak is pragmatisch en afgestemd op haar energie en pijnklachten. Ze plannen momenten, gebruiken kussens en een hoog-laagbed, passen houdingen en hulpmiddelen toe en letten op warmte omdat die de pijn kan verzachten. Glijmiddel en andere benodigdheden liggen van tevoren klaar. Seks is daardoor vaker voorbereid dan spontaan, maar niet minder intiem; Veroni kan orgasme ervaren en penetratie voelen, al kan dat in het begin pijnlijk zijn en vergt het inzet.

Uit haar ervaring en gesprekken ontstond een boek met zo'n honderdvijftig verhalen van mensen met een handicap en zorgprofessionals. Daarin kwamen thema's aan bod die Veroni nieuw inzicht gaven: het gebruik van seksspeeltjes, medicatie voorafgaand aan seks en de controversiële rol van sekszorg — voor sommigen essentieel, voor anderen problematisch. Ze stuit ook op zorgregels die seksueel gedrag van cliënten beperken; speeltjes zichtbaar laten opladen wordt in sommige instellingen niet geaccepteerd, wat zij wrang vindt.

Veroni pleit voor routinematige aandacht voor seksualiteit in de zorg: vraag cliënten en partners naar wensen en grenzen, maak aanraking, nabijheid en verbondenheid bespreekbaar en kijk voorbij het stereotype beeld van seksualiteit als alleen penetratie. Haar boodschap is zowel praktisch als normatief: mensen met een beperking verdienen erkenning van hun seksuele behoeften en betere, minder taboe-bevattende zorg.