Perfectionistisch? Waarom je niet altijd voor een 10 hoeft te gaan

In dit artikel:

Psycholoog en auteur Marjon Bohré (57), bekend van De perfectieparadox, waarschuwt dat perfectionisme steeds meer mensen belemmert — niet alleen vrouwen — en dat het weinig goeds oplevert voor gezondheid, relaties of werk. Hoewel precieze aantallen onbekend zijn (deelelijk omdat mensen verschillend definiëren wat perfectionisme is), ziet Bohré een duidelijke stijging en benadrukt ze dat wat vaak “gezond perfectionisme” wordt genoemd in feite gewoon streven naar je best doen is; echt perfectionisme betekent onrealistisch hoge eisen stellen en nooit tevreden zijn, ook niet bij succes.

Bohré beschrijft zichzelf als “herstellend perfectionist”: ze herkent terugvallen, bijvoorbeeld door vergelijking op social media, maar heeft geleerd situaties te herkennen en te sturen. Perfectionisme uit zich op veel levensgebieden (werk en studie zijn het meest genoemd), is aangeleerd gedrag en kan zowel mannen als vrouwen treffen. Het leidt tot stress die fysiek en mentaal uitwerkt — vermoeidheid, burn-outgevoeligheid — en ondermijnt creativiteit, effectiviteit en de bereidheid om hulp te vragen. Perfectionisten ervaren vaak minder sociale steun doordat ze vooral hun beste kant tonen en moeite hebben met kwetsbaarheid. Op het werk veroorzaakt perfectionisme vaak uitstelgedrag omdat taken overweldigend lijken door de eis tot foutloosheid.

Bohré adviseert om niet altijd te streven naar een tien; bepaal eerst wat voor jou echt belangrijk is en maak keuzes op basis van je eigen waarden. Daarmee voorkom je leven naar andermans verwachtingen en vergroot je tevredenheid, mildheid en dankbaarheid. Haar motto: leef echt in plaats van perfect.

Praktische aanpak: Bohré geeft tien vaardigheden om perfectionisme te temperen
1) Check je ideaalbeelden — herken wanneer onrealistische verwachtingen opspelen en beoordeel hun realiteitsgehalte.
2) Hak doelen in stukjes — verdeel grote projecten in kleine, concrete stappen om verlamming en uitstel te voorkomen.
3) Ontwikkel een growth mindset — beschouw vaardigheden als trainbaar; fouten zijn leermomenten, geen bewijs van gebrek.
4) Train je durfspier — experimenteer klein en regelmatig om angst voor falen te verminderen.
5) Leef je waarden — maak keuzes op basis van wat jij belangrijk vindt, niet op basis van wat anderen verwachten.
6) Leer grenzen stellen — voorkom opgekropte irritatie door helder te zijn over wat je wel of niet tolereert.
7) Geloof niet alles wat je denkt — onderscheid gedachten van feiten en oefen met mindfulness om piekergedachten te relativeren.
8) Wees vriendelijk voor jezelf — spreek tegen jezelf zoals je tegen een goede vriend(in) zou praten; zelfcompassie bevordert volhouden na tegenslag.
9) Zorg voor lichaam en geest — veranderingen kosten energie; slaap, beweging en voeding ondersteunen mentaal herstel en gedragsverandering.
10) Doe het niet alleen — blijf autonoom in je proces, maar zoek steun bij anderen en deel je voornemen om minder perfectionistisch te zijn.

Bohré benadrukt dat het loslaten van perfectionisme een eigen traject is: jij moet het werk doen, maar sociale steun maakt het haalbaarder. Ze pleit voor realisme, mildheid en het erkennen van wat wél bereikt is, zodat het leven meer draait om betekenis en verbinding dan om foutloosheid.