Nicolette overleefde een gewapende overval en bezoekt nu gevangenen
In dit artikel:
Nicolette (57) woonde achttien jaar met haar man en drie kinderen in verschillende landen in Azië en Afrika, waar ze met ZOA-Vluchtelingenzorg ontwikkelingswerk deed. Begin jaren negentig begonnen zij en haar man in Hongkong; daarna werkten ze in Vietnam, Cambodja en uiteindelijk Kameroen. In Kameroen werd hun afgelegen huis ‘s nachts door zeven gewapende mannen overvallen. De aanval duurde ongeveer tweeënhalf uur; de overvallers plunderden het huis, de man van Nicolette lag met een pistool op zijn hoofd, en het gezin besloot na deze gebeurtenis terug te keren naar Nederland. Psychologische hulp werd geregeld en Nicolette wilde niet dat het trauma haar leven zou bepalen.
Op zoek naar antwoorden en om haar wantrouwen jegens mensen te verwerken, begon ze vrijwilligerswerk te doen in gevangenissen. In Nepal bezocht ze buitenlandse gedetineerden die vaak geen bezoek kregen; ze nam etenswaren mee, hielp bewakers en luisterde. Een van de gevangenen schreef later: “Jij was in die hele periode de enige die naar me luisterde.” Ook in Laos — waar veel politieke gevangenen zaten — zette ze de bezoeken voort: medicijnen brengen, moestuinen opzetten en gesprekken voeren. Bij terugkeer naar Nederland sloot ze zich aan bij Gevangenenzorg Nederland en is daar een van ongeveer zeshonderd vrijwilligers.
Nicolette benadrukt dat ze het misdrijf altijd onderscheidt van de mens erachter. Ze gelooft dat mensen complexe levens hebben: iemand kan iets verschrikkelijks hebben gedaan en tegelijk een liefdevolle ouder of partner zijn. Die overtuiging voedt haar inzet; ze zoekt geen excuses voor daden als moord, maar ziet het nut van een luisterend oor en menselijke connectie om recidive te voorkomen. Ze heeft ook deelgenomen aan trajecten waarin dader en slachtoffer elkaar ontmoeten — ze vertelt daarin open over de roof in Kameroen om het effect van geweld op slachtoffers te laten zien. Zulke ontmoetingen kunnen volgens haar helend werken; ze beschrijft een moment waarop een overvaller zei dat hij het nooit meer zou doen en haar om een omhelzing vroeg.
Praktisch houdt ze duidelijke grenzen: ze deelt alleen haar voornaam, geeft geen adres, zoekt geen informatie over gedetineerden online en realiseert zich altijd dat ze slechts één kant van een verhaal hoort. Ze erkent dat sommige gedetineerden haar niet sympathiek zijn, maar vindt dat juist de neutrale, niet-oordelende bezoeker waardevol is voor mensen wier familie teleurgesteld of afwezig is.
Voor Nicolette heeft het vrijwilligerswerk zowel een persoonlijke helende werking als maatschappelijke waarde: het helpt gevangenen sociale vaardigheden en vertrouwen te behouden of terug te winnen, waardoor terugkeer in de samenleving beter mogelijk wordt. Ze heeft degenen die haar in Afrika overvielen vergeven en wil het trauma omzetten in iets waarmee ze anderen kan steunen en perspectief bieden. Haar man was aanvankelijk terughoudend, maar steunt haar nu in dit werk.