Marja ontmaskert online oplichters

In dit artikel:

Marja (64), journalist bij de Leeuwarder Courant, werd in 2023 door een verdachte Facebook‑advertentie wakker geschud en is sindsdien uitgegroeid tot een zelfbenoemde internetdetective die nepwebshops ontmaskert. Wat begon met ergernis over typfouten en onnatuurlijke foto’s in één advertentie, leidde ertoe dat ze systematisch malafide aanbiedingen onderzoekt en publiek waarschuwt. Inmiddels heeft ze 152 dubieuze bedrijven blootgelegd en plaatst ze met enige regelmaat berichten op haar Facebookpagina om anderen te behoeden voor oplichting.

Ze legt uit dat veel van die sites werken via dropshipping: producten goedkoop uit landen als China laten komen en voor veel meer verkopen aan Nederlandse kopers. Dat op zich is legaal, maar oplichters misbruiken die constructie: ze verbergen of ontbreken een juist retouradres (wat volgens Nederlandse en EU‑regels verplicht is), leveren nooit wat is besteld, of sturen waardeloze spullen terwijl de track & trace wel werkt. Marja stuitte ook op gevaarlijkere voorbeelden, zoals nepaanbiedingen voor tandheelkundige behandelingen die foto’s van echte praktijken – onder meer uit Barneveld – gebruikten.

Haar aanpak is praktisch en herkenningsgericht: ze let op taal‑ en beeldfouten, AI‑gegenereerde handen of modellen zonder hoofd, en geshopte gevelfoto’s van echte winkels die zijn voorzien van een nepnaam. Winkels uit Akkrum en Gorredijk werden bijvoorbeeld bewerkt en als achtergrond gebruikt voor frauduleuze webshops. Ze waarschuwt daarnaast de gedupeerden en de bedrijven van wie foto’s misbruikt worden, zodat die zelf maatregelen kunnen nemen.

Marja besteedt naast haar werk twee à drie uur per week aan deze hobby‑missie en gebruikt humor om haar waarschuwingen draaglijker te maken; een vermanend vingertje werkt volgens haar niet. Ze ontvangt tips van volgers en van mensen die slachtoffer zijn geworden — zoals een oudere vrouw die geld verloor aan een nepbedrijf voor kunstgebitten — en probeert waar mogelijk hulp te bieden of slachtoffers op hun plichten te wijzen. Meldingen bij de internetpolitie leverden tot nu toe weinig zichtbare resultaten: oplichters veranderen voortdurend van naam en adres, wat het moeilijk maakt om ze definitief uit te schakelen.

Marja blijft realistisch: zolang mensen online shoppen, blijven dit soort praktijken bestaan. Haar advies: koop waar mogelijk lokaal, controleer of een webshop een duidelijk retouradres en contactgegevens heeft, kijk kritisch naar foto’s en taalgebruik, en meld verdachte sites (bijvoorbeeld bij de Fraudehelpdesk of politie). Haar werk toont zowel de inventiviteit van oplichters als het belang van waakzaamheid — en hoe één alerte burger met relatief weinig tijd toch honderden mensen kan behoeden voor schade.