1 op de 7 vrouwen krijgt borstkanker: feiten en cijfers
In dit artikel:
Borstkanker blijft de meest voorkomende kankersoort bij vrouwen in Nederland: in 2024 werden ruim 18.000 nieuwe gevallen vastgesteld, waaronder circa 178 mannen; daarnaast kregen ongeveer 2.500 mensen een voorstadiumdiagnose. De ziekte komt vooral voor bij vrouwen boven de vijftig; voor één op de zeven Nederlandse vrouwen geldt dat ze ooit borstkanker krijgen.
De overleving is de afgelopen decennia flink verbeterd: de vijfjaarsoverleving steeg van rond de 52 procent in de jaren vijftig naar circa 89 procent nu, de tienjaarsoverleving ligt rond 81 procent. Dat resultaat wordt toegeschreven aan vroege opsporing en meer behandelopties — chirurgie, chemotherapie, antihormonale therapie, doelgerichte middelen en steeds vaker immunotherapie — en aan steeds meer maatwerk in behandelingen. Er is een groeiende aandacht voor ‘de-escalatie’: niet altijd meer behandelen, maar slimmer kiezen om kwaliteit van leven en bijwerkingen te optimaliseren.
De oorzaken van borstkanker zijn meestal multifactorieel. Erfelijke genmutaties spelen bij een deel van de patiënten een rol, maar in veel gevallen is er geen duidelijke aanwijsbare oorzaak — soms gaat het om puur pech. Langdurige blootstelling aan vrouwelijke hormonen en leefstijlfactoren zoals overgewicht (vooral na de overgang), alcoholgebruik, weinig beweging en roken verhogen het risico. Een gezonde leefstijl verbetert vaak de kwaliteit van leven, maar biedt geen garantie tegen ziekte.
Screening blijft belangrijk: in 2024 ontvingen bijna 1,2 miljoen vrouwen (50–76 jaar) een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek; ruim 70 procent nam deel. Mammografie in vier beelden is de standaard, met aanvullende onderzoeken (echo, biopt, MRI) bij verdachte bevindingen. Er bestaan meerdere beeldvormende technieken — van conventionele röntgen tot 3D-tomosynthese, verkorte MRI en mamma-CT — en experimentele methoden zoals fotoakoestische mammografie zonder compressie.
Het groeiende aantal overlevers (ongeveer 1 procent meer per jaar) brengt ook een toename van de behoefte aan nazorg met zich mee. Veel voormalig patiënten kampen met langdurige klachten als chronische vermoeidheid, lymfoedeem, neuropathie, concentratieproblemen en angst voor terugkeer. Er bestaan steeds meer ondersteuningsmogelijkheden, variërend van lokale Ipso-centra tot gespecialiseerde psychosociale instellingen (Ingeborg Douwes Centrum, Helen Dowling Instituut), re-integratiehulp (Re-turn) en praktische informatieplatforms (Kanjer.nl).
Nieuwe behandelrichtingen zijn veelbelovend: immunotherapie toont gunstige resultaten bij met name triple-negatieve borstkanker, en onderzoekers testen ook vaccins en andere immuun-gebaseerde strategieën. Ook rehabilitatie en aangepaste beweegprogramma’s krijgen aandacht; ervaringsdeskundigen en fysiotherapeuten ontwikkelen trainingsmethodes die rekening houden met hormonale veranderingen na behandeling, gericht op behoud van spier- en botmassa en herstel van functionele fitheid.
Belangrijke cijfers uit het artikel: circa 200.000 mensen in Nederland hebben of hadden borstkanker; 19% is bij diagnose jonger dan 50 jaar, 33% is 70 jaar of ouder; jaarlijks overlijden ongeveer 3.000 mensen aan de ziekte; borstkanker vormt 30% van de kankerdossiers bij vrouwen.